ЕҚЫҰ ақшаны жылыстату желілеріне, соның ішінде "ақша қашырларын" пайдалануға қарсы күш-жігерді арттыруда
2024 жылғы 1 және 2 сәуірде Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің (Агенттік) және коммерциялық банктердің өкілдері Алматыда ақшаны жылыстату желілерімен күреске және "ақша қашырлары" қатысатын схемаларды анықтауға арналған екі күндік қарқынды практикалық семинарға жиналды. Заманауи қаржылық қылмыстарда осы күрделі әдістердің өсіп келе жатқан қолданылуын және олардың қаржы институттары мен реттеушілер үшін туындайтын күрделі мәселелерін ескере отырып, семинардың басты мақсаты қатысушыларға қылмыстарды анықтау және алдын алу үшін озық білім беру болды.
Ақшаны жылыстатуға қарсы күреспен айналысатын ұйымдардың біліктілігін арттыру қажеттілігі, соның ішінде капиталдың заңсыз кетуіне жол бермеу өзекті бола түсуде. Жыл сайынғы қолма-қол ақшаны жылыстатуға қарсы іс-қимыл индексіне (Basel Anti-Money Laundering Index) сәйкес, Қазақстан 2023 жылы 100-ші орынға ие болды, ал оның экономикасына ақшаны жылыстатудан және капиталдың шетелге кетуінен ақшалай шығын түріндегі болжамды әсер 150 миллиард АҚШ долларынан асты. "Ақша қашырлары" – бұл қылмыстық желілер банктік шоттар арқылы ақшаны жылыстату үшін пайдаланатын адамдар, және көбінесе "қашырдың" өзі білмейді. Көптеген жағдайларда "қашырдың" өзі қылмыстық әрекет жайлы білмейді және ол заңды бизнес шеңберінде мәмілелер жасайтынына сенімді болады.
Әлеуетті арттыру бойынша практикалық іс-шаралар шеңберінде семинар туындайтын қауіп-қатерлерге белсенді ден қою үшін заманауи білім мен тиімді стратегияларды ұсыну арқылы қазақстандық қаржылық барлау қоғамдастығының мүмкіндіктерін кеңейтуге бағытталған. Бұған озық аналитикалық әдістер, қаржылық операцияларды бақылаудың технологиялық шешімдері және реттеушілер мен қаржы институттары арасындағы ынтымақтастықты кеңейту кірді. Туындайтын қауіп-қатерлерге қарсы тұру өте маңызды болып саналады, өйткені олар үнемі дамып, қаржы жүйесінің тұтастығы мен тұрақтылығына айтарлықтай тәуекелдер туғызады, бұл алдын-ала шаралар қабылдауды қажет етеді.
Семинарға қаржы заңнамасын сақтау және алаяқтықпен күресу бойынша он сегіз маман, оның ішінде алты әйел мен он екі ер адам қатысты. Сабақтарды қаржылық қылмыстарды тергеуге және ақшаны жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға қарсы күрес саласында мемлекеттік және жеке секторларға кеңес беруге маманданған K2 Integrity компаниясының сарапшысы жүргізді. Семинар қысқа мерзімді жедел негізде енгізілуі мүмкін әдістерге ерекше назар аудара отырып, теориялық негіздер мен практикалық тәсілдерді үйлестіруге ерекше назар аударды. Бұған "Клиентіңізді біліңіз" (KYC) және "Тиісті тексеру" (CD) атты әдістемелер, сондай-ақ транзакцияны бақылау жүйелерін енгізу мен пайдалану кірді.
"Семинардың негізгі қорытындыларының бірі - ақшаның заңсыз айналымы желілерін бақылау үшін инновациялық мониторинг әдістерін енгізу болды. Жетілдірілген алгоритмдерді жүйелерімізге біріктіру арқылы біз қазір күдікті транзакцияларды тиімдірек анықтай аламыз", - деп бөлісті Агенттіктің қаржы нарығындағы теріс қылықтарға қарсы іс қимыл басқармасының бастығы Мақсат Шағдаров. "Қаржылық қақпалардың менталитетін түсіну біз үшін жаңалық болды. Кейс-стади және сарапшы бөліскен нақты өмір мысалдары арқылы біз олардың жұмысын қалай бұзу керектігі туралы түсінік алдық", - деп атап өтті Агенттіктің банктік реттеу департаментінің жосықсыз практикамен күрес бөлімінің басшысы Арман Омарбеков.
Бұл семинар қабылдаушы елдің ақшаны жылыстату қызметіне тұрақтылығын арттырудағы алға жасалған қадамды білдіреді, осылайша қауіпсіз инвестициялық климат пен тұрақты экономикалық өсуге ықпал етеді. ЕҚЫҰ-ның Астанадағы бағдарламалар Офисі қабылдаушы елдің ақшаны жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға байланысты қылмыстарға қарсы күресу қабілетін арттыру бойынша өз күш-жігерін жалғастыруға әлі де бейілді. Тұрақты ынтымақтастық пен білім алмасудың арқасында мүдделі тараптар аймақтың қаржылық тұтастығы мен қауіпсіздігін нығайту үшін бірлесіп жұмыс істей алады.